مدیر کل
درخواست طلاق از جانب زوجه (زن) یکی از مسائل حساس در حقوق خانواده است که در چارچوب قوانین ایران مورد بررسی قرار می‌گیرد. بر اساس قوانین مدنی ایران و شرع اسلام، حق طلاق به طور کلی در اختیار مرد است، اما در شرایط خاصی زن نیز می‌تواند درخواست طلاق دهد. این شرایط معمولاً بر اساس مشکلات جدی در زندگی مشترک یا رفتار نادرست شوهر با زن تعیین می‌شوند. در این مقاله به بررسی مواد قانونی مرتبط با درخواست طلاق از سوی زن و مصادیق عملی آن می‌پردازیم.
### قوانین مرتبط با طلاق در ایران
در ایران، قوانین مربوط به طلاق بیشتر در **قانون مدنی** و **قانون حمایت خانواده** تبیین شده‌اند. حق طلاق به صورت سنتی به مرد اختصاص دارد، اما زن می‌تواند در شرایطی خاص با دلایلی قانونی از دادگاه درخواست طلاق کند. این دلایل شامل مواردی همچون عسر و حرج، غیبت طولانی شوهر، نپرداختن نفقه و سوءرفتار شوهر است. برخی از مواد مهم قانونی در این زمینه عبارتند از:
1. **ماده 1130 قانون مدنی:** این ماده یکی از مهم‌ترین مواد قانونی مربوط به درخواست طلاق از سوی زن است. بر اساس این ماده، اگر ادامه زندگی مشترک برای زن به دلیل رفتار شوهر یا شرایط دیگر غیرقابل تحمل باشد، زن می‌تواند درخواست طلاق به دلیل "عسر و حرج" دهد. در این ماده آمده است:
«در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد، وی می‌تواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق کند. چنانچه عسر و حرج در محکمه ثابت شود، دادگاه می‌تواند شوهر را اجبار به طلاق نماید و در صورت میسر نشدن، زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده می‌شود.»
2. **ماده 1119 قانون مدنی:** این ماده به شرط ضمن عقد اشاره دارد که به زن اجازه می‌دهد در صورتی که شروط مشخصی در عقدنامه ذکر شده باشد، بتواند به دادگاه مراجعه و درخواست طلاق کند. اگر در عقدنامه حق طلاق به زن داده شود یا شرط‌هایی مانند سوءرفتار شوهر ذکر شده باشد، زن می‌تواند بر اساس این شروط درخواست طلاق دهد.
3. **ماده 1129 قانون مدنی:** بر اساس این ماده، اگر شوهر از پرداخت نفقه خودداری کند یا قادر به پرداخت نفقه نباشد، زن می‌تواند از دادگاه درخواست طلاق کند. در این ماده آمده است:
«در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه و عدم امکان الزام او به دادن نفقه، زن می‌تواند برای طلاق به حاکم شرع مراجعه کند و حاکم شوهر را اجبار به طلاق می‌نماید.»
### مصادیق عملی درخواست طلاق از سوی زن
موارد زیر از جمله دلایلی هستند که زن می‌تواند بر اساس آن‌ها درخواست طلاق کند:
1. **عسر و حرج**
عسر و حرج به معنای ایجاد مشقت و سختی در زندگی زن به دلیل رفتار یا شرایط شوهر است. برخی از مصادیق عسر و حرج عبارتند از:
- **اعتیاد شوهر:** اگر شوهر به مواد مخدر یا الکل اعتیاد داشته باشد و این مسئله به نحوی باشد که زندگی مشترک را برای زن دشوار کند، زن می‌تواند بر اساس عسر و حرج درخواست طلاق دهد.
- **سوءرفتار فیزیکی یا روانی:** در صورتی که شوهر به زن بدرفتاری کند، چه از نظر جسمی و چه از نظر روانی، زن می‌تواند به دلیل عسر و حرج درخواست طلاق کند.
- **ترک زندگی توسط شوهر:** اگر شوهر به مدت طولانی (حداقل 6 ماه متوالی یا 9 ماه متناوب) زندگی مشترک را ترک کند، زن می‌تواند بر اساس عسر و حرج درخواست طلاق دهد.
- **ابتلای شوهر به بیماری صعب‌العلاج:** اگر شوهر به بیماری‌ای مبتلا باشد که درمان ندارد و ادامه زندگی را برای زن دشوار کند، زن می‌تواند درخواست طلاق کند.
2. **عدم پرداخت نفقه**
یکی از وظایف شوهر پرداخت نفقه به زن است. اگر شوهر از پرداخت نفقه خودداری کند یا قادر به پرداخت نباشد، زن می‌تواند با استناد به ماده 1129 قانون مدنی از دادگاه درخواست طلاق کند. در این شرایط، دادگاه به شوهر فرصت می‌دهد تا نفقه را بپردازد و اگر این امر ممکن نباشد، حکم طلاق را صادر می‌کند.
3. **غیبت طولانی مدت شوهر**
بر اساس ماده 1029 قانون مدنی، اگر شوهر بیش از 4 سال غایب مفقودالاثر باشد و خبری از او نباشد، زن می‌تواند به دادگاه مراجعه کرده و درخواست طلاق کند. دادگاه پس از بررسی و طی مراحل قانونی، حکم طلاق زن را صادر می‌کند.
4. **سوءرفتار شوهر**
اگر شوهر با زن بدرفتاری کند، چه از نظر جسمی و چه از نظر روانی، زن می‌تواند با استناد به این بدرفتاری درخواست طلاق کند. دادگاه در این موارد شرایط زندگی زن و شوهر را بررسی می‌کند و اگر تشخیص دهد که ادامه زندگی برای زن خطرناک یا دشوار است، حکم طلاق را صادر می‌کند.
5. **شرط ضمن عقد**
زن می‌تواند هنگام عقد نکاح شروطی را در عقدنامه قید کند که در صورت تحقق آن‌ها بتواند درخواست طلاق دهد. یکی از مهم‌ترین شروط، حق طلاق است که اگر مرد به زن بدهد، زن می‌تواند بدون نیاز به دلایل دیگر درخواست طلاق کند.
### نحوه ارائه درخواست طلاق از سوی زن
برای ارائه درخواست طلاق، زن باید به دادگاه خانواده مراجعه کرده و دادخواست خود را ثبت کند. در این دادخواست باید دلیل یا دلایل طلاق به روشنی قید شود. زن باید مدارک و مستندات خود را به دادگاه ارائه دهد تا قاضی بتواند بر اساس این مدارک تصمیم‌گیری کند.
### مراحل رسیدگی به درخواست طلاق
پس از ثبت دادخواست، مراحل زیر طی می‌شود:
1. **تشکیل پرونده و ارجاع به دادگاه:** پس از ثبت دادخواست طلاق، پرونده به دادگاه خانواده ارجاع داده می‌شود.
2. **تشکیل جلسه رسیدگی:** دادگاه جلسه‌ای برای رسیدگی به دلایل طلاق تشکیل می‌دهد. در این جلسه زن دلایل و مدارک خود را ارائه می‌دهد و شوهر نیز می‌تواند از خود دفاع کند.
3. **حکم طلاق:** در صورتی که دادگاه دلایل زن را موجه بداند، حکم طلاق صادر می‌شود.
### نتیجه‌گیری
درخواست طلاق از جانب زوجه در ایران، هرچند تحت شرایط خاص و محدود است، اما می‌تواند با استناد به دلایل قانونی مانند عسر و حرج، عدم پرداخت نفقه، غیبت طولانی مدت و سوءرفتار شوهر ارائه شود. زن در این شرایط باید به دادگاه خانواده مراجعه کند و با ارائه دلایل و مستندات خود، درخواست طلاق را پیگیری کند.