مدیر کل
مقاله: چرا نباید برخی معاملات را با دستگاه پوز انجام دهیم؟
دستگاه پوز (POS) یکی از ابزارهای متداول برای پرداخت‌های روزمره در ایران است، اما در برخی معاملات، مانند خرید ملک و خودرو، استفاده از دستگاه پوز می‌تواند خطرات حقوقی و مالی جدی به همراه داشته باشد. در این مقاله، به بررسی دلایل این موضوع با استناد به مواد قانونی و ذکر مثال‌هایی می‌پردازیم.
۱. مبانی قانونی مرتبط با معاملات کلان
الف. ماده ۱۰ قانون مدنی
طبق این ماده، قراردادها و معاملات در صورتی که مخالف صریح قانون نباشند، معتبر هستند. این بدان معناست که روش پرداخت در معاملات باید به‌گونه‌ای انتخاب شود که تضمین‌کننده حقوق طرفین باشد. در معاملات کلان مانند خرید ملک و خودرو، استفاده از روش‌های غیرشفاف (مانند پوز) می‌تواند امکان اثبات پرداخت را کاهش دهد و زمینه‌ساز سوءاستفاده یا اختلافات بعدی شود.
ب. ماده ۲۲ قانون ثبت اسناد و املاک
این ماده بیان می‌کند که مالکیت املاک تنها زمانی به رسمیت شناخته می‌شود که در دفتر املاک ثبت شده باشد. پرداخت از طریق دستگاه پوز به‌تنهایی مدرکی بر انتقال مالکیت نیست و می‌تواند در دعاوی حقوقی مورد تردید قرار گیرد.
ج. ماده ۳۱۰ قانون تجارت
چک به عنوان سند پرداخت، جنبه رسمی‌تری نسبت به رسیدهای دستگاه پوز دارد. قانون تجارت برای چک ضمانت اجرای قوی‌تری نسبت به رسیدهای پرداختی پوز فراهم کرده است، مانند امکان درخواست اجراییه یا شکایت کیفری در صورت عدم پرداخت.
۲. مشکلات احتمالی استفاده از دستگاه پوز در معاملات کلان
1. عدم شفافیت پرداخت
دستگاه پوز معمولاً برای پرداخت‌های روزمره استفاده می‌شود و ممکن است فروشنده یا خریدار از استناد به آن به‌عنوان سند رسمی معامله سر باز زند.
2. عدم ارتباط حقوقی بین پرداخت و موضوع معامله
در بسیاری از موارد، رسیدهای پوز فقط مبلغ پرداختی را نشان می‌دهند و مشخص نمی‌کنند که این مبلغ بابت چه چیزی پرداخت شده است. این موضوع در دادگاه می‌تواند مشکل‌ساز شود.
3. ریسک کلاهبرداری و پول‌شویی
دستگاه‌های پوز گاه به نام افراد غیرمرتبط (مثلاً افراد واسطه) ثبت شده‌اند. پرداخت با این دستگاه‌ها می‌تواند باعث مشکلاتی از جمله ردگیری نشدن پرداخت یا عدم شناسایی طرفین معامله شود.
۳. مثال‌هایی از دعاوی حقوقی
الف. پرونده مربوط به خرید خودرو
شخصی برای خرید خودرو مبلغ ۲ میلیارد تومان از طریق دستگاه پوز پرداخت کرد. فروشنده خودرو را به وی تحویل داد، اما بعداً ادعا کرد که این مبلغ بابت بدهی قدیمی پرداخت شده است و ارتباطی با خرید خودرو ندارد. دادگاه به دلیل نبود قرارداد کتبی یا مدرک پرداخت معتبر، رای به نفع فروشنده داد.
ب. پرونده مرتبط با خرید ملک
خریدار ملکی در تهران مبلغ ۵ میلیارد تومان از طریق دستگاه پوز پرداخت کرد، اما فروشنده به دلیل عدم وجود مبایعه‌نامه رسمی، ادعا کرد که معامله‌ای صورت نگرفته است. دادگاه نیز به دلیل نبود اسناد کافی، رای به بازگرداندن ملک به فروشنده داد.
۴. راهکارهای پیشنهادی برای معاملات کلان
1. استفاده از چک یا حواله بانکی
چک به عنوان یک سند رسمی پرداخت، در صورت بروز اختلاف، قابلیت پیگیری و اثبات بیشتری دارد.
2. تنظیم قرارداد رسمی
در تمامی معاملات کلان، حتماً مبایعه‌نامه رسمی تنظیم کنید و در آن روش پرداخت و جزئیات معامله را ذکر کنید.
3. انتقال وجه از طریق حساب بانکی شخصی
پرداخت از حساب بانکی خریدار به حساب فروشنده باعث می‌شود که ارتباط مستقیم پرداخت و معامله به‌راحتی قابل اثبات باشد.
نتیجه‌گیری
استفاده از دستگاه پوز برای پرداخت‌های روزمره مناسب است، اما در معاملات کلان مانند خرید ملک و خودرو، می‌تواند خطرات جدی ایجاد کند. برای جلوگیری از اختلافات حقوقی، بهتر است از روش‌های پرداخت رسمی‌تر مانند چک، حواله بانکی یا انتقال وجه مستقیم استفاده شود و همواره از قرارداد رسمی بهره بگیرید. این اقدام‌ها به حفظ حقوق طرفین کمک می‌کند و امکان پیگیری قانونی را افزایش می‌دهد.