مدیر کل
هبه یا **بخشش** در حقوق ایران به معنای واگذاری مال به دیگری به صورت رایگان است. در قوانین مدنی ایران، هبه در مواد ۷۹۵ تا ۸۰۷ قانون مدنی تعریف و شرایط آن توضیح داده شده است. در ادامه، به برخی نکات مهم در مورد هبه و امکان رجوع از آن اشاره می‌کنیم.
۱. تعریف هبه و شرایط آن
مطابق **ماده ۷۹۵ قانون مدنی**، هبه عبارت است از اینکه شخصی مال خود را به صورت رایگان به دیگری منتقل کند. در اینجا هبه‌دهنده را "واهب" و شخص گیرنده را "متهب" می‌نامند.
شرایط صحت هبه
برای صحت هبه، شرایطی لازم است:
- **قصد و رضایت:** واهب باید قصد واقعی برای بخشیدن مال خود به متهب داشته باشد.
- **اهلیت:** واهب باید دارای اهلیت تصرف در مال خود باشد (به‌ویژه باید عاقل، بالغ و رشید باشد).
- **قبول و قبض:** به موجب **ماده ۷۹۸**، هبه با "قبول" متهب و "قبض" او کامل می‌شود، یعنی باید مالی که بخشیده شده تحویل متهب گردد.
### ۲. رجوع از هبه
مطابق **ماده ۸۰۳ قانون مدنی**، در صورتی که شرایطی خاص وجود نداشته باشد، واهب می‌تواند از هبه خود رجوع کند و مال را پس بگیرد. اما استثنائاتی نیز وجود دارد که مانع رجوع از هبه می‌شود:
استثنائات رجوع از هبه
۱. **در صورت فوت واهب یا متهب**: اگر یکی از طرفین فوت کند، امکان رجوع از هبه دیگر وجود ندارد (ماده ۸۰۳ قانون مدنی).
۲. **در صورت از بین رفتن مال موهوبه**: اگر مال بخشیده‌شده از بین رفته باشد، امکان رجوع وجود ندارد.
3. **در صورتی که مال موهوبه به دیگری منتقل شده باشد**: مثلاً اگر مال موهوبه توسط متهب به شخص ثالثی فروخته شده باشد، واهب نمی‌تواند رجوع کند.
4. **هبه به خویشاوندان نزدیک**: به موجب **ماده ۸۰۴ قانون مدنی**، واهب نمی‌تواند از هبه‌ای که به یکی از خویشاوندان نزدیک خود (مانند فرزندان، والدین و همسر) داده است، رجوع کند.
5. **تغییر در مال موهوبه**: اگر مال موهوبه به صورتی تغییر کند که ماهیت آن عوض شود، مانند اینکه خانه‌ای که هبه شده به فروش برسد و به ملک دیگری تبدیل شود، امکان رجوع وجود ندارد.
نتیجه‌گیری
هبه، یک قرارداد رایگان است که واهب می‌تواند آن را انجام دهد، اما رجوع از آن تحت شرایط خاصی ممکن است. در صورتی که هیچ یک از استثنائات ذکرشده وجود نداشته باشد، واهب می‌تواند با ارائه دلایل موجه به دادگاه تقاضای رجوع از هبه را مطرح کند.