مدیر کل
پرداخت ضامن در صورت عدم پرداخت وام‌گیرنده، یکی از مسائل حقوقی مهم در زمینه تعهدات و ضمانت است. ضامن فردی است که به عنوان پشتیبان مالی وام‌گیرنده، تعهد می‌کند در صورت ناتوانی وی در بازپرداخت وام، تعهدات مالی را به عهده بگیرد. این موضوع براساس ماده‌های مختلف قانون مدنی ایران، شرایط، تعهدات و حقوق ضامن را مشخص می‌کند.
1. تعریف ضامن و ضمانت
ضمانت به معنای تعهد شخص ثالث (ضامن) در برابر طلبکار (موسسه مالی یا بانک) است تا در صورت عدم پرداخت بدهی توسط وام‌گیرنده، ضامن بدهی را پرداخت کند. طبق ماده 684 قانون مدنی، "عقد ضمان عبارت است از این که شخصی مالی را که بر ذمه دیگری است بر عهده بگیرد."
2. شرایط و اصول تعهد ضامن
براساس ماده 685 قانون مدنی، برای این که ضمان معتبر باشد، باید تعهد ضامن مورد قبول طلبکار باشد. ضامن می‌تواند شرایط خاصی را نیز برای ضمانت خود تعیین کند؛ مثلاً ممکن است تعهد کند که فقط در صورت ناتوانی مالی وام‌گیرنده، تعهدات او را برعهده بگیرد.
3. مسئولیت‌های ضامن در صورت عدم پرداخت وام‌گیرنده
در صورتی که وام‌گیرنده نتواند اقساط خود را بپردازد، طبق ماده 691 قانون مدنی، ضامن مسئولیت پرداخت بدهی را به عهده دارد. در این صورت، طلبکار می‌تواند به جای مراجعه به وام‌گیرنده، مستقیماً از ضامن طلب پرداخت بدهی را نماید. البته، اگر ضامن تعهد خود را مشروط به اقدام طلبکار نسبت به وام‌گیرنده کرده باشد، باید ابتدا طلبکار به وام‌گیرنده مراجعه کند.
4. حق رجوع ضامن به وام‌گیرنده
پس از این که ضامن بدهی وام‌گیرنده را پرداخت کرد، طبق ماده 709 قانون مدنی، ضامن حق رجوع به وام‌گیرنده را دارد و می‌تواند از او درخواست بازپرداخت مبلغ پرداختی کند. این حق رجوع در صورتی اجرا می‌شود که ضمانت به صورت قرض‌الحسنه نبوده باشد و ضامن در قبال وام‌گیرنده حق بازپرداخت داشته باشد.
5. مثال عملی
فرض کنید شخص "الف" وامی به مبلغ 100 میلیون تومان از بانک دریافت کرده و شخص "ب" به عنوان ضامن او معرفی شده است. پس از مدتی، "الف" قادر به پرداخت اقساط خود نیست. بانک می‌تواند به "ب" به عنوان ضامن مراجعه کرده و درخواست پرداخت بدهی کند. پس از پرداخت بدهی توسط "ب"، او می‌تواند از "الف" درخواست بازپرداخت مبلغی را که به جای او پرداخت کرده است، داشته باشد.
6. موانع و محدودیت‌های ضامن
ضامن در برخی شرایط می‌تواند از پرداخت بدهی معاف شود. برای مثال، اگر ثابت شود که وام‌گیرنده بدون اطلاع ضامن اقدام به دریافت وام با شرایط نامناسب کرده، ممکن است ضامن تعهدی در این خصوص نداشته باشد.
جمع‌بندی
ضامن در صورت عدم پرداخت وام توسط وام‌گیرنده تعهدات مالی وام‌گیرنده را به عهده می‌گیرد. این تعهدات تحت قوانین مدنی تعریف شده و حق رجوع ضامن به وام‌گیرنده پس از پرداخت بدهی از جمله حقوق قانونی اوست.
نسرین شمسی